google.com, pub-1772441188610312, DIRECT, f08c47fec0942fa0 Tanzimat Edebiyatı 1. Dönem Konu Anlatımı I dinledebiyat
top of page

BÄ°RÄ°NCÄ° DÖNEM TANZÄ°MAT EDEBÄ°YATI (1860-1876)

​

  • Divan Edebiyatı kültürü ile yetiÅŸen sanatçılar, her ne kadar Divan Edebiyatını eleÅŸtirseler de onun etkisinden kurtulamamışlardır.

  • Edebiyatımıza Batı kültüründen yeni edebi türler ilk bu dönemde girmiÅŸtir.

  • Hak, hürriyet gibi toplumsal kavramlar ilk bu dönemde dile getirilmeye baÅŸlanmıştır.

  • Edebiyatta amaç güzel eser vermekten çok toplumu bilgilendermeye yönelmiÅŸtir.

  • Dilin sadeleÅŸmesi için görüÅŸ beyan etmiÅŸler ancak divan kültürünün etkisinden çıkamayıp tam olarak baÅŸarılı olamamışlardır.

​

  • Divan Edebiyatı sanatçılarının çoÄŸu zengin mevki sahibi ailelerden geliyorlardı.

  • Bu dönemde klasizm ve romantizm akımları etkili olmuÅŸtur.

  • Özellikle roman ve hikaye alanında olay akışını kesip bilgi verme gibi acemilikler görülür.

  • Özellikler ÅŸiirde biçim açısından bir geliÅŸme olmamış, ancak eski biçimlerle (gazel, kaside, terkib-i bend gibi) yeni konuları (toplumsal konular)iÅŸlemiÅŸlerdir.

 

ŞİNASÄ° (1826-1871)

  • Asıl adı Ä°brahim Åžinasi’dir. Ä°stanbul doÄŸumludur.

  • Klasizm akımından etkilenmiÅŸtir.

  • Didaktik özellikleri ağır basan, toplum için sanat görüÅŸünü  savunan bir ÅŸairdir.

  • Hak, adelet gibi toplumsal konuları ilk kez Åžinasi dile getirmiÅŸtir.

  • Ä°lk özel gazete Tercüman-ı Ahval gazetesini Agah Efendi ile beraber kurmuÅŸtur.

  • Batılı Anlamda ilk tiyatro eseri sayılan Åžair Evlenmesi'ni yazdı.

  • Åžair Evlenmesi adlı tiyatrosunda Türk Edebiyatında ilk kez noktalama iÅŸaretleri kullanıldı.

  • Tercüan- ı Ahval gazetesinin ilk sayısında edebiyatımızın ilk makalesi olan Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi’ni yazdı.

  • Batıdan ilk ÅŸiir çevirilerini Tercüme-i Manzume adlı eserinde toplamıştır.

  • Tercüme-i Manzume’deki ÅŸiirleri fabl olduÄŸu için Åžinasi aynı zamanda ilk fabl çevirisi yapan sanatçı olmuÅŸtur.

  • Atasözleri üzerine Durub-ı Emsal-i Osmaniye adlı eseri yazmıştır.

  • Hayatında hiç roman ya da hikaye yazmamıştır.

Eserleri:

Durub u Emsalı Osmaniyye (Osmanlı Atasözleri Kitabı), Tercüme i Manzume (Çeviriler), Müntehabat -ı EÅŸar(ÅŸiirleri), Divan-ı Åžinasi, Tasvir i Efkâr

 

NAMIK KEMAL (1840-1888)

​

  • 1840 TekirdaÄŸ doÄŸumludur.

  • Åžinasi’den etkilenmiÅŸtir.Vatan ÅŸairimizdir.

  • Toplumcu bir sanat çizgisindedir.

  • Vatan, millet, özgürlük kelimelerini edebiyatta ilk kullanan kiÅŸidir.

  • Tiyatroları oldukça ses getirmiÅŸtir. Tiyatroyu bir eÄŸlence ve halkı bilinçlendirme aracı olarak görmüÅŸtür.

  • Romantizmin etkisindedir.

  • Åžiirlerini heceyle yazdığı birkaç ÅŸiir dışında aruzla yazmıştır.

  • ​

Eserleri:
ilk tarihi romanımız; Cezmi
Ä°lk edebi romanımız; Ä°ntibah
Tiyatroları : Vatan yahut Silistre, Zavallı Çocuk, Gülnihal, Kara Bela,Celalettin HarzermÅŸah
EleÅŸtiri eserleri: Renan Müdafenamesi, Tahrib-i Harabat (Ziya PaÅŸa'ya karşı)
Ä°rfan PaÅŸa'ya Mektup, Takip
DiÄŸer eserleri: Kanije, Silistre Muhasarası, Osmanlı Tarihi, Büyük Ä°slam Tarihi, Evrakı PeriÅŸan

ZÄ°YA PAÅžA (1825-1880)

 

  • Tanzimat'ta batılılaÅŸma hareketinin öncüsü ilk üç yazardan birisidir.( Åžinasi, N. Kemal, Ziya PaÅŸa)

  • Edebiyatın kendi geleneÄŸine sahip çıkmasını istemiÅŸ, halkın anlayacağı dilde yazılması gerektiÄŸini belirtmiÅŸ ancak içinde yetiÅŸtiÄŸi geleneÄŸi bırakamamıştır.

  • Åžiirlerinde öÄŸreticilik ağır basar.

  • Hece ile yazdığı birkaç türküsü olduÄŸu bilinmektedir.

  • Halk ÅŸiirinin ve dilinin gerçek edebiyatımız olduÄŸunu belirtiÄŸi eseri "Åžiir ve Ä°nÅŸa"makaledir.

  • Ä°lk edebiyat tarihi taslağı sayılan "Harabat"adlı eserinde “ Åžiir ve Ä°nÅŸa” adlı eserindeki görüÅŸleraykırı olarak divan edebiyatını savunmuÅŸtur.

  • Biçimce eski içerikçe yeni olmaya gayret göstermiÅŸtir.

  • Terkib-i bent, terci i bent'leri meÅŸhurdur.

  • Bir çok dizesi halk arasında atasözü gibi kullanılmıştır.

​

Eserleri:

Zafername, Harabat, EÅŸ'ar-ı Ziya, Defter-i Amal, Terkib-i Bent, Terci-i Bent

 

AHMET MÄ°THAT EFENDÄ° (1844-1912)

 

  • Ahmet Mithat kendi kendini yetiÅŸtirmiÅŸ bir sanatçıdır. DiÄŸer Tanzimatçılar üst tabaka insanlarken Ahmet Mithat ise sadece bir memurdur ve bu seviyeye kendisi gelmiÅŸtir.

  • Halkın anlayacağı bir dilde her konuda eser vermeye çalışmıştır.200’ e yakın eseri vardır.

  • Romantizmden etkilenmiÅŸtir.

  • Çok yazdığı için kendisine “Yazı Makinesi” denilmiÅŸtir.

  • Tarih, edebiyat, tıp, biyoloji gibi bir sürü alanda yazmasına raÄŸmen hiç ÅŸiir yazmamıştır.

  • Namık Kemal ile DaÄŸarcık ve Kırk Ambar dergilerini çıkardı.

  • Özellikle romanlarında çok belirgin teknik kusurlar vardır. Olayın akışını keserek bilgi verme onun en belirgin teknik hatalarından birisidir.

  • Tuna, Ä°bret, Bedir, Devir, Basiret, Tercüman-ı Hakikat gazetelerini çıkarmıştır.

  • Servet-i Fünuncuları dekadanlıkla suçlamış ancak bunda geri adım atmayı bilmiÅŸtir.

 

Eserleri:: 

Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, Felatun Bey ve Rakım Efendi, Yer Yüzünde Bir Melek, Henüz On Yedi Yaşında...

 

ÅžEMSETTÄ°N SAMÄ° ( 1850-1904 )

 

  • Arnavutluk doÄŸumludur. Galatasaray kurucularından Ali Sami Yen’in babasıdır.

  • Türkçe dışında 8 dil bilmektedir.

  • Devrinin en büyük dil bilgini sayılmıştır.

  • Ä°lk romanımız olan: TaaÅŸÅŸuk-u Talat ve Fitnat adlı eseri yazmıştır.

  • Ä°lk Türkçe sözlük Kamus u Türkî’yi yazmıştır..

  • Ä°lk ansiklopedi olan Kamus-ı Alam'ı yazmıştır.

  • Orgun Yazıtlarını ve Kutadgu Bilig’i Türkiye Türkçesine çevirmiÅŸtir.

  • Sabah ve Tercüman- Åžark gazetelerini çıkarmıştır.

  • Sefiller ve Robinson Crusoe romanlarını bire bir çevirisini yapmıştır. Bu nedenle de eleÅŸtiriler almıştır.

Eserleri:

Roman: TaÅŸÅŸuk-ı Talat ve Fıtnat, Robiinson Crusoe( çeviri), Sefiller (çeviri)

Tiyatro: Gave, Base yahut Ahde Vefa, Seydi Yahya

DiÄŸer eserleri: Kamus-i Türki, Kamus-i Arabi, Kamus-i Fransevi, Kamusu’l Alam ...

 

AHMET VEFÄ°K PAÅžA (1829-1892)

 

  • Ä°stanbul doÄŸumludur.

  • Baba ve dedesinin Tercüme Odasında çalışmaları onun iyi bir eÄŸitim almasına yardımcı olmuÅŸtur.

  • 16 dil bildiÄŸi söylenmektedir.Tercüme Odası ve Encümen-i DaniÅŸ’te görev yapmıştır.

  • Valilik, büyükelçilik gibi bir sürü devlet vazifesinde bulundu.

  • Moliere’den yaptığı çeviri tiyatroları valilik yaptığı Bursa’da inÅŸa ettirdiÄŸi tiyatro binasında sergiletmiÅŸtir.

  • Halkı tiyatroya alıştırma amacındadır.

  • Batıyı körü körüne taklitten ziyade milli deÄŸerlerimize sahip çıkarak Batı’dan yararlanma amacı vardır. Tiyatro çevirilerini de çoÄŸunlukla Türk halkının yapısına adapte ederk çevirmiÅŸtir.

  • Dil çalışmaları ile de tanınmıştır. Lehçe-i Osmani adlı eserinde Osmanlı coÄŸrafyasında konuÅŸulan Türk lehçlerinin incelemesini sunmuÅŸtur.

  • Klasizm akımından etkilenmiÅŸtir.

Eserleri:

Sözlük: Lehçe-i Osmanî (Sözlük çalışmasıdır. Bu eserde “Türk” kavramı üzerinde durmuÅŸtur.)

Tarih: Åžecere-i Türk (Ebulgazi Bahadır Han’dan çevirdiÄŸi eseridir. Orta Asya tarihini anlatır.)

Fezleke-i Tarih-i Osmanî, Hikmet-i Tarih

Tiyatro: Don Civani, Dudu KuÅŸları, Adamcıl, Azarya, Merakî, Yorgaki Dandini, Zor Nikâh, Kocalar Mektebi, Kadınlar Mektebi, Tartüffe, Zoraki Tabip

 

DÄ°REKTÖR ALÄ° BEY (1844-1899)

 

  • Ä°stanbul doÄŸumludur. Birçok devlet vazifesinde bulunmuÅŸtur.

  • Ä°yi derece Fransızca bilir.

  • 1871 tarihli “Seyehat Jurnali” adlı eser edebiyatımızın ilk günlük örneÄŸi sayılmaktadır.

  • Halkın konuÅŸtuÄŸu dile yakın tiyatrolar yazmış, güldürü ögeleri eklemiÅŸtir.

  • Ä°lk mizahi sözlük olan “Lehçetü’l Hakayık” ı yazmıştır.

  • Edebiyat dünyaında ilk olarak Teodor Kasap’ın Diyojen adlı mizahi dergisinde yazmaya baÅŸlayınca

  • tanınmıştır.

Eserleri:

Gezi-Günlük: Seyahat Jurnali

Mizah: Lehçetü’l Hakayık, Seyyareler (Gezegenler)

Tiyatro: Ayyar Hamza, Tosun AÄŸa, Misafir-i Ä°stiskal (HoÅŸlanılmayan Misafir), Kokana Yatıyor,

Geveze Berber, Letafet, Saffet Bey

bottom of page