DİNLEDEBİYAT
Atın yiğidi kendine kamçı vurdurmaz.
ANLAM BAKIMINDAN KELİMELER
Gerçek (Temel) Anlam:
Kelimenin sözlükteki ilk anlamıdır. Sözcüğün halk arasında en yaygın olarak bilinen anlamıdır da denilebilir.
“Bardağının boş olduğunu fark ettim.” cümlesinde ‘boş’ sözcüğü gerçek anlamda kullanılmıştır.
Örnekler:
- Buradan yola çıkabiliriz.
- Yağmur yağınca ayaklarım ıslandı.
- İnsanın canı sıcak bir çorba çekiyor.
- Fındık ağaçlarının arasından güzel bir geyik çıkıverdi.
Mecaz Anlam:
Bir kelimenin asli anlamıyla bir yönden benzerlik ilişkisi kurularak farklı bir anlamda kullanılmasıdır. Yani bir kelimenin kendi gerçek anlamı dışında farklı bir kelimenin anlamında kullanılmasıdır.
Örnek: "Arkadaşının tatlı bir konuşması vardı." cümlesinde tatlı sözcüğü gerçek anlamda ağızdan alınan ve zevk veren gıdalar için kullanılan bir kelime iken yukarıdaki cümlede kulağa gelen seslerin verdiği zevki anlatmak için kullanılmıştır.
Örnekler:
Halası onun ince düşüncesine hayran kalmıştı.
Arkadaşının sözlerine kırıldı.
Adamın boş konuşmaları bizi çok bunalttı.
Sana bu konuyu bir daha açma dedim.
Terim Anlam:
Herhangi bir spor, sanat vb. alanla ilgili olarak kullanılan, cümle içinde kullanılışına göre o alana özel anlam taşıyan sözcüklere denilir.
Örnek: "Üç perdelik bir oyun yazdım." sözcüğünde perde sözcüğü kullanıldığı cümlede güneşi engelleyen bir kumaş parçası anlamında değil, tiyatro ile ilgili özel bir kelime anlamında kullanılmıştır.
Örnekler:
Artık gitarda notaları çıkarabiliyorum.
Oyuncu yanlışlıkla topu taca attı.
Bilgisayara ram aldım.
İki meridyen arasında 111 km. olduğunu öğrendim.
Argo Anlam:
Aynı uğraş, meslek vs... alanındaki insanların benimseyip kullandıkları,söz konusu insanlar dışında herkesçe anlaşılamayan, kelimelere argo denir. Argo dil içinde dil özelliği gösterir.
Argo küfür demek değildir.
Örnek: Çocuklar elmaları arakladılar. ( çaldılar)
Bana bak süt çocuğu bir daha uğrama buralara.( toy, acemi)
Örnekler:
Deli Kadir düşmanlarını hacamat etmiş. ( Delik deşik etmek anlamında.)
Bu yarışmayı kazanamazsak zokayı yuttuk. ( Perişan olmak)
Yan Anlam:
Temel anlamlı bir sözcüğün yakıştırma ya da benzerlik ilgisi ile yeni bir anlamda kullanılmasına denir.
Örnek: Kör bıçağı bileği taşına sürttüm. ( Keskin olmayan)
Masanın ayağı kırılmış. (Masanın desteklerinden birisi)
Örnekler:
Kapının kolu kırıldı.
Mağaranın ağzı depremle beraber kapandı.
Uçağın kanadının alev aldığını gördüm.
Tek başına üç çocuğa bakıyor.