Fiiller konu anlatımı I Türkiye I dinledebiyat

FİİLLER

İş,oluş hareket bildiren sözcüklere denilir. Fiiller haber ya da dilek kiplerinden birisini ve şahıs eklerini alırlar. Bu

Bir kelimenin fiil olup olmadığını anlamak için mastar eklerini kullanırız. (-me,-ma,-mek,mak)Eğer bu eklerden birisi kelimeye getirilmeye uyumlu ise o kelime fiildir.

Örnek:

Sevdi= sev-(mek)- istersek getirebiliyoruz. O halde ‘sev-‘ sözcüğü fiildir
Yürüyor= Yürü-(mek) –uyumlu olduğu için ‘yürü-‘ sözcüğü fiildir.

Not: Fiili bulmak için mastar eklerini sözcüğe getirp getiremeyeceğim önemlidir.Kelimeyi mastar eki ile doğrudan yazarsan fiil isim fiile dönüşür.O yüzden mastar eklerini -, ya da ( ) işaretleri ile belirterek yazarız.

Görmek= isim fiil.
Gör-(mek) fiil.

Fiiller hareketlerin anlamına göre üçe ayrılırlar:

1- İş ( Kılış) Fiilleri:

Fiilin gerçekleşmesinden etkilenen bir nesnenin var olduğu anlamını taşıyan fiilllere denilir. İş fillerini bulmak için fiile ne, neyi, kimi sorularını sorarız.

Örnek:

Getirdi= Kimi getirdi? Neyi getirdi? – İş fiili
Bitirdi= Neyi bitirdi?- İş fiil

2- Oluş Fiilleri:

Doğada kendilinden oluyormuş gibi gerçekleşen hareketleri ifade eden fiillere denilir.

Örnek:

Utancından yüzü kızardı. (kızar-)
Meyveler olgunlaştı.( olgunlaş-)
Yağmur yağdı.(yağ-)

3- Hareket(Durum) Fiillleri:

İş ya da oluş bildirmeyen tüm fiiller hareket fiilidir.Kendilinden gerçekleşme anlamları olmadığı gibi bir nesneyi etkileme anlamları da yoktur.

Örnek:

Ali eve geldi

Yukarıdaki cümlede Ali neyi geldi, diyemeyiz. Fiile neyi sorusunu soramayız. O yüzden iş fiili değilir. Kendiliğinden olma anlamı da taşımadığı için oluş fiili de değildir. O halde geriye tek ihtimal olan hareket fiili kalıyor.