DİNLEDEBİYAT

 

Geniş Zaman Çekimleri:

​

1.Tekil / 1. Çoğul:   severim /severiz

2.Tekil /  2. Çoğul : seversin / seversiniz

3. Tekil / 3. Çoğul : sever / severler

 

Geniş Zaman Olumsuz Çekimleri:

​

1.Tekil / 1. Çoğul:   sevmem / sevmeyiz

2.Tekil /  2. Çoğul: sevmezsin /sevmezsiniz

3. Tekil / 3. Çoğul :sevmez / sevmezler

 

 

2. Şimdiki Zaman (-yor):  Gerçekleşmekte olan zamanı ifade eden kiptir. Örnek:Sahilde yürüyorum/Telefonda görüşüyorum.

​

Şimdiki Zaman Çekimleri:

​

1.Tekil / 1. Çoğul:   gülüyorum / gülüyoruz

2.Tekil /  2. Çoğul:  gülüyorsun / gülüyorsunuz

3. Tekil / 3. Çoğul:  gülüyor / gülüyorlar

 

Şimdiki Zaman Olumsuz Çekimleri:

​

1.Tekil / 1. Çoğul:   gülmüyorum /gülmüyoruz

2.Tekil /  2. Çoğul: gülmüyorsun / gülmüyorsunuz

3. Tekil / 3. Çoğul: gülmüyor / gülmüyorlar

 

Not: -mekte, -makta eki  şimdiki zaman eki (–yor) yerine kullanılabilir.

Eve geliyorum/ Eve gelmekteyim

 

 

3. Gelecek Zaman (-ecek, -acak) Gerçekleşmemiş ve ama gerçekleşecek ya da gerçekleşmesi beklenen zamanı ifade için kullanılır.

​

Örnek: İstanbul’ gideceğim.

​

Gelecek Zaman Çekimlei:

​

1.Tekil / 1. Çoğul:  geleceğim / geleceğiz

2.Tekil /  2. Çoğul: geleceksin / geleceksin

3. Tekil / 3. Çoğul: gelecek / gelecekler

 

Gelecek Zaman Olumsuz Çekimlei:

​

1.Tekil / 1. Çoğul:  gelmeyeceğim / gelmeyeceğiz

2.Tekil /  2. Çoğul: gelmeyeceksin / gelmeyeceksiniz

3. Tekil / 3. Çoğul: gelmeyecek / gelmeyecekler

​

​

 

4. Di’li Geçmiş Zaman(-di, -dı, -du, -dü, -ti, -tı, -tu, tü)  Görülen geçmiş zaman olarak da bilinir. Geçmişte gerçekleşmiş bir olayın olayı gören tarafında ifade dildiği anlamını taşır.

​

Örnek: Yer yerinden oynadı

​

Dili G. Zaman Çekimleri:

​

1.Tekil / 1. Çoğul:   bildim /bildik

2.Tekil /  2. Çoğul: bildin / bildiniz

3. Tekil / 3. Çoğul: bildi / bildiler

​

Di’li G. Zaman Olumsuz Çekimleri:

​

1.Tekil / 1. Çoğul:   bilmedim / bilmedik

2.Tekil /  2. Çoğul: bilmedin / bilmediniz

3. Tekil / 3. Çoğul: bilmedi / bilmediler

 

 

 

 

5. Miş’li Geçmiş Zaman (-miş, -mış, -muş, -müş) Duyulan geçmiş zaman olarak da bilinir. Geçmişte yaşanan olayı anlatan kişinin olayı görmediği ancak bir başkasından duyduğu anlamını taşır.

​

Örnek: Dün oraya yağmur yağmış.

​

Miş’li G. Zaman Çekimleri:

​

1.Tekil / 1. Çoğul:   sevinmişim / sevinmişiz

2.Tekil /  2. Çoğul: sevinmişsin / sevinmişsiniz

3. Tekil / 3. Çoğul :sevinmiş / sevinmişler

 

Miş’li G.Geniş Zaman Çekimleri:

​

1.Tekil / 1. Çoğul:   sevinmemişim / sevinmemişiz

2.Tekil /  2. Çoğul: sevinmemişsin / sevinmemişsiniz

3. Tekil / 3. Çoğul : sevinmemiş / sevinmemişler

 

 

 

 

b. Dilek (Tasarlama) Kipleri:  Dilek Kipleri 4’e ayrılır:

​

1. İstek Kipi (-e, -a): Bir işin, olayın, hareketin gerçekleşmesinin istenmesi anlamı taşıyan kiplerdir.

​

Örnek:Bütün balıkları ben tutayım.

​

İstek Kipi Çekimleri:

​

1.Tekil / 1. Çoğul:   vereyim /verelim

2.Tekil /  2. Çoğul: veresin / veresiniz

3. Tekil / 3. Çoğul: vere / vereler

 

İstek Kipi Olumsuz Çekimleri:

​

1.Tekil / 1. Çoğul:   vermeyeyim / vermeyelim

2.Tekil /  2. Çoğul :  vermeyesin / vermeyesiniz

3. Tekil / 3. Çoğul : vermeye / vermeyeler

 

 

2. Dilek-Koşul Kipi (-se, -sa)  Bir işin, oluşun, hareketin gerçekleşmesinin şarta bağlı olduğu anlamı taşır.

​

Örnek: Çok ses olursa ders çalışamam.

​

Şart Kipi Çekimleri:

​

1.Tekil / 1. Çoğul:   gülersem /gülersek

2.Tekil /  2. Çoğul :  gülersen / gülerseniz

3. Tekil / 3. Çoğul : gülerse / gülersek

 

Şart Kipi Olumsuz Çekimleri:

​

1.Tekil / 1. Çoğul:   gülmezsem / gülmezsek

2.Tekil /  2. Çoğul :  gülmezsen / gülmezseniz

3. Tekil / 3. Çoğul :  gülmezse / gülmezlerse

 

 

 

 

3. Gereklilik Kipi (-meli, -malı): İş, oluş,  hareketin gerçekleşmesi gereklilik kavramına bağlıdır.

Örnek: Bütün işler bugün bitirilmeli.

​

Gereklilik Kipi Çekimleri:

​

1.Tekil / 1. Çoğul:   görmeliyim / görmeliyiz

2.Tekil /  2. Çoğul :  görmelisin / görmelisiniz

3. Tekil / 3. Çoğul :  görmeli / görmeliler

 

Gereklilik Kipi olumsuz çekimleri:

​

1.Tekil / 1. Çoğul:   görmemeliyim/ görmemeliyiz

2.Tekil /  2. Çoğul :  görmemelisin / görmemelisiniz

3. Tekil / 3. Çoğul :  görmemeli / görmemeliler

 

 

​

4. Emir Kipi (-).  Emir kipi eksizdir. Eylemin gerçekleşmesi için emir bildiren ifade kullanılır. 1. Tekil ve 1. Çoğul kipleri yoktur. Çünkü kişi ya da kişler kendi kendilerine emredemezler.

​

Örnek: Buraya gel.

​

Emir Kipi Çekimleri:

​

1.Tekil / 1. Çoğul:     X / X

2.Tekil /  2. Çoğul :  gör /görün

3. Tekil / 3. Çoğul : görsün / görsünler

 

Emir Kipi Olumsuz Çekimleri:

​

1.Tekil / 1. Çoğul:     X / X

2.Tekil /  2. Çoğul :  görme /görmeyin

3. Tekil / 3. Çoğul : görmesin / görmesinler