DİNLEDEBİYAT

2-Nesnel Cümleler

 

İfade edilen düşünce kişiden kişiye değişmeyen, herkes açısından aynı şekilde kabul edilen kelimeler kullanılıyorsa o cümle nesnel bir cümledir. Kısaca içinde öznel kelime bulunmayan cümleler nesneldir. Örnek olarak “ Bu sınıfın rengi mavidir.” Cümlesini söyleyen kişi renk körü değilse o sınıf herkese göre mavidir. Yani kişiden kişiye değişmez. Bu da cümleyi nesnel yapar.

 

Örnek Cümleler:

​​​

• İstanbul fay hattı üzerindedir.

• Evin kapısı kırılmış.

• Bugün yeni ABD Başkanı göreve başlayacak.

​

​

​

3-Tanım Cümleleri

​

‘Nedir? ya da kimdir?’ sorularının cevabı tanım cümlesidir? Amaç varlık ya da kavramları tanıtmaktır.

 

Örneğin “Klavye nedir?” sorusunun cevabı ‘ Bilgisayara ya da bilgisayarda yazı yazmaya yarayan alettir.’ cümlesi bir tanım cümlesidir.

 

Örnek Cümleler:

​

• Kitap, kelimeleri sonraki nesillere taşıyan bir hazine sandığıdır.

• Karate bir spor değil, bir sanattır.

• Hamsi bir tuzlu su balığıdır.

​

​

​

4-- Doğrudan Anlatım Cümleleri

​

Bir başkasının cümlesini hiç değiştirmeden kendi cümlemizin içine yerleştirerek aktardığımız cümlelere denilir. Başkasının cümlesi genelde aktarıcının cümlesinde tırnak içinde verilir.

Örnek olarak “ Veysi bana ‘Bugün okula gelmeyeceğim.’ dedi.” cümlesinde ‘Veysi bana dedi.’ asıl cümle yani aktarıcının cümlesi, ‘Okula gelmeyeceğim.’ İse yan cümle yani aktarılan cümledir.

 

Örnek Cümleler:

​

• ‘Yarın maça çıkamayacaksın.’ dedi bana koç.

• Annem kızdı ve bana sadece ‘Otur yerine!’ dedi.

​

​

​

​

5- Dolaylı Anlatım Cümleleri

​

Birinin cümlesindeki anlamı bir başkası kendi cümlesi ile ve kendi üslubu ile aktarıyorsa dolaylı anlatım yapmış olur.

 

Örneğin, “Veysi bana ‘ Bugün okula gelemeyeceğim.’ dedi.” Doğrudan bir anlatım iken “Veysi bugün okula gelemeyeceğini söyledi.” cümlesi dolaylıdır.

 

Örnek Cümleler: 

​

• Babam bana sokakta yürürken dikkatli olmamı öğütledi.

• Bana aşağı bakmamam gerektiğini söyledi.

​

​

6- Kinayeli Cümleler

​

Bu tür cümlelerde ifade edilen anlam ile kastedilen anlam farklılık gösterir. Çoğunlukla espri yada alay maksatlı olarak söylenilenin tersi bir anlam kastedilir.

 

Örneğin “ Halı saha maçında bizim takım harika bir oyun sergileyerek 20-0 yenildi.” Cümlesinde harika oyun sözcüğü aslında durumun vehametini alaycı bir üslup ile aktarmak amacı ile kullanılmıştır.

 

Örnek Cümleler:

​

• Üstünün başının her gün dağılmasından ne kadar uslu bir çocuk olduğunu anlayabilirsiniz.

• Bir gün devamsızlık hakkımın kalması okulu çok sevdiğimi göstermez mi?

​

​

7-Aşama Bildiren Cümleler

​

Cümlede anlatılan eylem tek seferde değil aşamalı olarak gerçekleşir. Bu olumludan olumsuza, olumsuzdan olumluya; uzaktan yakına,yakından uzağa .... vb. şekillerde olabilir.

 

Örneğin ‘ Bisiklet tarlaların arasında yavaş yavaş kayboluyordu’ cümlesinde yakından uzağa değişimi vardır.

 

Örnek Cümleler: 

​

• Gökyüzündeki ördek sürüsü bize yaklaştıkça büyüyordu.

• Küçük çocuk gün geçtikçe ayaklarını daha iyi kullanıyordu.