DİNLEDEBİYAT
Atın yiğidi kendine kamçı vurdurmaz.
Türk Edebiyatı'nda
1950-60 Arası Cumhuriyet Romanı
-
Bu döneme kırsal alan çıkışlı olan ya da köy enstitüsü mezunu olup kır-köy hayatını yakından tanımış olan edebiyatçılar damga vurmuştur.
-
Genelde bu dönem yazarları yetiştikleri ya da bulundukları Anadolu coğrafyasını, köy insanlarını, onların yaşayışlarını romanlaştırmışlardır
-
Romanlarda genellikle karakter ve tipler o yörenin konuşma şeklini kullanmışlardır. Yani bulundukları ortamı yaşayış dışında dil ile de yansıtmışlardır.
-
Konular ağırlıklı olarak geçim sıkıntısı, ağaların keyfiliği, bireysel çatışmalar, sıkıntılar içinde doğan aşklar, cezaevi yaşantısı, köylülerin para kazanma ve zengin olma hırsı, köyden kente göç olarak belirtilebilir.
-
Bu dönem yazarlarının bazılarının eserlerinde işledikleri konular:
-
Yaşar Kemal, Çukurova ve çevresini anlatması ile öne çıkan bir yazardır. Çukurova insanın yaşamı, sıkıntıları, coğrafyası, eşkıyalık düzeni gibi gibi konulara eğilmiştir. Sonradan Çakırcalı Efe romanı ile Batı Anadolu' yu, Deniz Küstü, Kuşlar Da Gitti gibi romanları ile de İstanbul’u mekan olarak seçmiştir. Yaşar Kemal’in romanlarında gözlemin büyük önemi vardır. Ayrıca dil olarak olayın geçtiği yörenin konuşma ağzını kullanmayı bilmiştir.
-
Orhan Kemal Çukurova yöresini romanlarına konu edinmiş bir yazardır. Daha çok geçim sıkıntısı konusunu işlediği romanlarında kendi yaşantısından kesitler görülür.Yoksul insanların sıkıntılarını işlediği Hanımın Çiftliği adlı eseri sinemaya uyarlanmıştır. Cezaevi yaşamı da Suçlu ve 72. Koğuş romanları ile ortaya konulmuştur. Bazı eserlerinde siyasal yönetimin aksaklıklarını eleştirdiği de görülür.
-
Polatlı, Eskişehir, Beypazarı civarını anlatan köy enstitüsü çıkışlı Talip Apaydın ise Sarı Traktör adlı romanı ile ünlenmiştir. Yazarımız köylülerin traktör alma tutkusu ve ürünlerini sulama dertlerini konu edinmiştir. Günümüzde dahi köylerde önemli bir konu sayılan definecilik, batıl inançlarda onun romanlarında işlenmiştir.Bu konuların dışında Kurtuluş Savaşı’na dönük konuları işlediği romanları da vardır.
-
Sinemaya da uyarlanmış olan Yılanların Öcü romanıyla ün kazanan Fakir Baykurt, dah çok memleketi olan Burdur ve yöresini ve sonrasında Ankara yöresini konu edinmiştir. Köydeki elit güçlülere karşı haksızlıklara boyun eğmeyen bir köylüyü anlatır bu romanında.
-
Kemal Tahir’in en ünlü romanı Devlet Ana’dır. Roman konuları daha çok Çankırı ve Çorum yöresinde geçer.Zira kendisi bu civarda cezaevinde yatmak zorunda kalmıştır. Köyden kente göç, ağalık müessesesinin zararları,cezaevi yaşantısı gibi konular işlenir.
-
Bu dönemin başarılı yazarlarından biri olan diğer bir yazarımız olan Necati Cumalı kasaba romanı tarzındaki roman anlayışı ile bilinir. Konular Urla çevresinde gerçekleşir.Tütün ekici ve işçilerinin sıkıntılarını aşk ekseninde işlemiştir .
-
Tarık Buğra, çoğunlukla Kurtuluş Savaşı yıllarını anlatmıştır . Osmancık romanı ile de Osmanlı’nın kuruluş yıllarını konu edinmiştir.Bunların dışında bireysel ve psikoloji konulu romanları da vardır.
-
Oktay Akbal çok farklı konuları romanlarında işlemiş bir yazardır. Daha çok II. Dünya savaşı yıllarında İstanbul Fatih’teki bir semtin insanlarını ve yaşayışlarını konu edinmiştir. Evlilik konusuna farklı yaklaşımı ile ilgili eserleri de vardır.
-
Bu dönem daha çok şiir alanında bilinen Atilla İlhan romanlrında daha çok kent insnına ve onun sorunlarına eğilmiştir. Ülkenin içinde bulunduğu sıkıntıları işleyen yazar aynı zamanda Balkan Savaşları,I. Dünya Svşı, Kurtuluş Savaşı yıllarını da romanlarında işler. Yazar Halde Leman isimli romanında cinsellki konusuna da farklı bir bakış açısı ile yaklaşır.
-
1950-1960 yıllarında karşımıza gülmece ustası olarak Aziz Nesin çıkar. Daha çok kadın –erkek ilişkileri, cezaevi yaşantısı, bazı değer yargılarının yanlışlığı, çocuk eğitiminin önemi, insanların elit gibi görünen ama içi boş olan insanlar tarafından nasıl sömürüldüğü, futbolun insanları kendine nasıl bağladığı gibi konuları işlemiştir.