google.com, pub-1772441188610312, DIRECT, f08c47fec0942fa0 5. Sınıf Cümle Anlamı Konu Anlatımı I dinledebiyat
top of page

5. SINIF CÜMLE ANLAMI

​

ANLATIM YÖNTEMÄ°NE GÖRE CÜMLELER

​

1. Öznel Cümleler:

​

Ä°fade edilen düÅŸüncede kiÅŸiden kiÅŸiye deÄŸiÅŸebilen kelimeler kullanılıyorsa o cümle özneldir. Örnek olarak“ Ali çok iyi konuÅŸuyor.” Cümlesinde geçen ‘iyi’ sözcüÄŸü özneldir.

Bu kelime aynı zamanda bir ÅŸahsın konuÅŸması ile iliÅŸkilendirilince tüm cümle öznel olmuÅŸ olur. Çünkü söyleyene göre iyi olan konuÅŸma farklı birine göre kötü olabilir.

 

Örnek Cümleler:

​

  • Annemin güzel bir gülümsemesi var.

  • Hayatımda gördüÄŸüm en iyi resim bu.

​

​

 

2-Nesnel Cümleler

 

Ä°fade edilen düÅŸünce kiÅŸiden kiÅŸiye deÄŸiÅŸmeyen, herkes açısından aynı ÅŸekilde kabul edilen kelimeler kullanılıyorsa o cümle nesnel bir cümledir. Kısaca içinde öznel kelime bulunmayan cümleler nesneldir. Örnek olarak “ Bu sınıfın rengi mavidir.” Cümlesini söyleyen kiÅŸi renk körü deÄŸilse o sınıf herkese göre mavidir. Yani kiÅŸiden kiÅŸiye deÄŸiÅŸmez. Bu da cümleyi nesnel yapar.

 

Örnek Cümleler:

​​​

  • Ä°stanbul fay hattı üzerindedir.

  • Evin kapısı kırılmış.

  • Bugün yeni ABD BaÅŸkanı göreve baÅŸlayacak.

​

5- Dolaylı Anlatım Cümleleri

​

Birinin cümlesindeki anlamı bir baÅŸkası kendi cümlesi ile ve kendi üslubu ile aktarıyorsa dolaylı anlatım yapmış olur.

 

ÖrneÄŸin, “Veysi bana ‘ Bugün okula gelemeyeceÄŸim.’ dedi.” DoÄŸrudan bir anlatım iken “Veysi bugün okula gelemeyeceÄŸini söyledi.” cümlesi dolaylıdır.

 

Örnek Cümleler: 

​

  • Babam bana sokakta yürürken dikkatli olmamı öÄŸütledi.

  • Bana aÅŸağı bakmamam gerektiÄŸini söyledi.

​

​

​

6- Kinayeli Cümleler

​

Bu tür cümlelerde ifade edilen anlam ile kastedilen anlam farklılık gösterir. ÇoÄŸunlukla espri yada alay maksatlı olarak söylenilenin tersi bir anlam kastedilir.

 

ÖrneÄŸin “ Halı saha maçında bizim takım harika bir oyun sergileyerek 20-0 yenildi.” Cümlesinde harika oyun sözcüÄŸü aslında durumun vehametini alaycı bir üslup ile aktarmak amacı ile kullanılmıştır.

 

Örnek Cümleler:

​

  • Üstünün başının her gün dağılmasından ne kadar uslu bir çocuk olduÄŸunu anlayabilirsiniz.

  • Bir gün devamsızlık hakkımın kalması okulu çok sevdiÄŸimi göstermez mi?

7-AÅŸama Bildiren Cümleler

​

Cümlede anlatılan eylem tek seferde deÄŸil aÅŸamalı olarak gerçekleÅŸir. Bu olumludan olumsuza, olumsuzdan olumluya; uzaktan yakına,yakından uzaÄŸa .... vb. ÅŸekillerde olabilir.

 

ÖrneÄŸin ‘ Bisiklet tarlaların arasında yavaÅŸ yavaÅŸ kayboluyordu’ cümlesinde yakından uzaÄŸa deÄŸiÅŸimi vardır.

 

Örnek Cümleler: 

​

  • Gökyüzündeki ördek sürüsü bize yaklaÅŸtıkça büyüyordu.

  • Küçük çocuk gün geçtikçe ayaklarını daha iyi kullanıyordu.

​

​

​

​

B-ANLAM Ä°LÄ°ÅžKÄ°LERÄ° YÖNÜNDEN CÜMLELER

​

1- Aynı Anlamlı Cümleler

​

Bir cümle ile aynı anlama gelecek ÅŸekilde farklı kelimelerle oluÅŸturulan cümlelere denir. Testlerde genelde önce bir cümle verilir sonra ‘AÅŸağıdakilerden hangisi yukarıda verilen cümle ile aynı anlama gelmektedir?’ ÅŸeklinde soru sorulur.

 

Örnek soru:

​

‘ Hedefi olmayan insan baÅŸarıya ulaÅŸamaz.’

​

AÅŸağıdaki cümlelerden hangisi yukarıdaki cümle ile

aynı anlama gelmektedir?

 

A)  BaÅŸarıya ulaÅŸmak için çok çalışmak gerekir.

B)  Planlama ve azim hedefe götürür insanı.

C)  BaÅŸarıya ulaÅŸmak isteyen insanın hedefi olmalıdır.

D)  Hedefsiz insan dümensiz gemi gibi tesadüflere baÄŸlıdır.

​

                                                 

                                                   Cevap: C               â€‹

​

​

​

2. Yakın Anlamlı Cümleler

​

Bir cümlenin baÅŸka bir cümle ile anlam bakımından benzerlik göstermesine denilir. Aynı anlamlı cümlelerden farkı iki cümlenin birbirinin yerini tam olarak tutamamasıdır.

 

Örnek Soru:

​

‘Denizlerdeki yunusları incelemek onun hayatı demekti’

​

AÅŸağıdakilerden hangisi yukarıdaki cümle ile anlam bakımından

yakınlık göstermektedir?

   

A) Denizleri yunusları incelemek onun mesleğiydi.

B) Yunusların kurtulması için elinden geleni yapıyordu.

C) Hayatın devamı için yunusların yaÅŸaması gerektiÄŸini düÅŸüyordu.

D) Kendini denizlerdeki yunuslara adamıştı.

​

​

                                                        Cevap: D

​

​

​

3. Zıt Anlamlı Cümleler

​

Aynı konudaki en az iki cümlenin anlam bakımından zıt olması yani çeliÅŸmesi demektir.

 

Örnek Soru:

​

AÅŸağıdaki cümlelerden hangisi anlam bakımından diÄŸerleri ile çeliÅŸmektedir.

 

A) TemizliÄŸe dikkat etmek saÄŸlık açısından çok önemlidir.

B) Düzenli temizlenme insan saÄŸlığı için gereklidir.

C) Pis bir ortamda yaşamak insanı hasta edebilir.

D) Temizlik insan direncini düÅŸüren bir uygulamadır.

​

                                                         Cevap: D

​

​

​

​

4. Neden- Sonuç Cümleleri

​

Bir cümledeki eylemin gerçekleÅŸmesinin gerekçesinin de verilmesine denilir. Bu cümleler bileÅŸik, sıralı ya da baÄŸlı cümle olabilir.

​

Örnekler:

​

  • Deniz dalgalanınca yüzemedik.

  • Sen gelirsin diye yemek söyledik.

  • Böyle ÅŸarkı söyle çünkü çok hoÅŸuma gidiyor.

  • Sabahları koÅŸuya çıkıyorum; böylesi daha saÄŸlıklı oluyormuÅŸ.

 

 

Örnek Soru:

​

AÅŸağıdaki cümlelerin hangisinde neden - sonuç iliÅŸkisi vardır?

 

A) Kilo vermek için ÅŸeker yemiyor.

B) Yağmur yağarsa ıslanırız.

C) Hasta olurum diye eldivenle dolaşıyor.

D) Eve erken geldiÄŸi için ödevlerini bitirebildi.

​

​

                                       Cevap: D

​

​

​

​

 

5. Amaç Sonuç Cümleleri:

​

Cümledeki hareketin belirlenmiÅŸ amaç için yapıldığı anlamı vardır. Genel olarak gerçekleÅŸmiÅŸ bir eylem ile gerçekleÅŸmemiÅŸ ama amaçlanmış bir bir eylem vardır.

 â€‹

  • Balık avlamak için olta aldım.

  • Telefon edeyim diye numarasını verdi.

  • Ä°yi biri gibi görünmek maksadıyla gülümsüyordu.

 

Örnek soru:

​

“Birinci olmak için 10 kilometre koÅŸtu.”

 

Yukarıdaki cümlede belirlenmiÅŸ bir hedef için yapılan eylemden bahsediliyor.

​

AÅŸağıdaki cümlelerin hangisinde böyle bir durum söz konusudur?

 

A )Siren çalarsa hemen kaç.

B) Kar yağınca kızından ayrı kaldı.

C) Köye gidebilme düÅŸüncesiyle dolmuÅŸa bindi.

D) Denizde balık avlamayı çok severdi.

​

                             Cevap: C                                                                      

​

​

​6. KoÅŸul- Sonuç Cümleleri

​

KoÅŸul sonuç cümlelerinde gerçekleÅŸmemiÅŸ iki olay vardır. Bir olayın gerçekleÅŸebilmesi için diÄŸer olayın gerçekleÅŸmesi ÅŸartı vardır.

 

Örnek Cümleler:

​

  • YemeÄŸini bitirirsen bisiklete binmeye gideriz.

  • Kar yaÄŸarsa kardan adam yaparız.

  • Ä°stediÄŸin telefonu kötüye kullanmamak ÅŸartıyla alırım.

 

Örnek Soru:

​

AÅŸağıdakilerden hangisi koÅŸul(ÅŸart) –sonuç cümlesi deÄŸildir?

​

A) KeÅŸke bizimle gelmese de sonra gelse

B) Yollar açılırsa eve gidebilirim.

C) Benimle barışmak istiyorsan özür dileyeceksin.

D) İstediğini yap ama etrafı kirletme

​

​                                       Cevap: A

​

​

​

7. KarşılaÅŸtırma Cümleleri

​

Cümle içerisinde kavram, durum, olay ya da varlıkların karşılaÅŸtırılmasıdır.

 

Örnek Cümleler:

​

  • AkkuÅŸ, Ünye’den daha soÄŸuktur.

  • Benim kadar çalışkan birisi yok.

  • Karadeniz'in dağı var, DoÄŸu Anadolu’nun daÄŸları.

  • Bu çocuk diÄŸerlerine göre daha hareketli.

 

Örnek Soru:

​

AÅŸağıdaki cümlelerin hangisinde karşılaÅŸtırma cümlesi vardır?

​

A) Anlasa şaşardım zaten.

B) Herkes gibi deÄŸil benim kardeÅŸim.

C) Kapıdan çıkarsan geri gelme.

D) Kupayı almak için çok çalıştık.

​

​                                     Cevap: B

​

​​​

​

C .CÜMLE YORUMU

​

1. Cümlede Konu

​

‘Bu cümle neden bahsediyor?’ ya da ‘Bu cümle neyi anlatıyor?’ sorularının cevabıdır.

 

Örnek:’ Ä°yi dinlenmek istiyorsan iyi dinlemelisin.’ Cümlesinde ‘ Ä°yi dinlenmenin ÅŸartı’ anlatılıyor. Yani

cümlenin konusu iyi dinlenmenin ÅŸartıdır.

​

​

​

2. Cümlede Üslup:

​

Cümlenin dil ve anlatım özelliklerine denilir.

​

​

​

3. Örtülü Ä°fade

​

Bir cümlenin baÄŸlaçla yazılı ya da sözlü olarak ifade edilmeyen fakat anlam olarak var olan bir cümleye baÄŸlanmasıdır.

 

“DoÄŸum gününde ben de fotoÄŸraf çektirdim.” Cümlesinde “ben de” ifadesinden baÅŸkası ya da baÅŸkalarının da fotoÄŸraf çektirdiÄŸi anlamı çıkıyor fakat bu ifade edilmemiÅŸtir.

 

Örnek cümleler

​

  • Sen yine mi geldin?

  • Pasta da getirmiÅŸler.

  • Artık köye gidebiliriz.

​

​

4.Cümlede Ana Fikir

​

Bir cümlede ası anlatılmak istenen düÅŸüncedir. Cümlenin vermek istediÄŸi mesaja denilir.

 

Örnek: Çekiç camı kırar ama çeliÄŸi sertleÅŸtirir.’ Cümlesinin

 

Konusu: Farklı kişilerin aynı zorluğa verdikleri tepki

Üslubu: Kapalı bir anlatımı var. BaÄŸlaç kullanılmış.

Ana fikri: EÄŸer karşılaşılan durumlara dirençle uyum saÄŸlarsan zorluklar seni ancak daha dirençli yapar

bottom of page