DİNLEDEBİYAT
Atın yiğidi kendine kamçı vurdurmaz.
METİN TÜRLERİ
Masal
Belirli olmayan bir zamanda gerçekleşen olağanüstü olayların anlatıldığı nesir türüne denir.
Masalın Özellikleri:
-
Masalda kişiler olağanüstü özelliklere sahip olabilirler.
-
Kişilerin dışında olağanüstü canlılar da olabilir.
- İyiler her zaman kazanır, kötüler her zaman kaybeder.
-
Yer ve zaman tam olarak belli değildir.
-
Çocukları eğitme amacı taşır.
-
Başında tekerleme bulunur.
Masalın Bölümleri:
Serim( Giriş): Tekerlemelerle giriş yapılır. Kişiler tanıtılır.Masalın konusu hakkında bilgi verilir.
Düğüm ( Gelişme): Okuyucunun merakını tahrik edici şekilde kahramanın başından geçen olaylar işlenir. Olay bir çözüme kavuşturması gereken noktaya getirilir.
Çözüm (Sonuç): Olay bir sonuçlanır. İyiler kazanır.
Masal Türleri:
-
Anonim Masallar: Söyleyeni belli olmayan masallara denilir. Keloğlan Masalları gibi
-
Sanatsal Masallar: Söyleyeni belli olan ve belli bir amaçla yazılan masallara denilir.
Dünya Edebiyatında Masal
Eğer fabllar masaldan sayılırsa dünyada yazılan ilk masal Beydeba’nın Kelile ve Dimne’sidir. Bunun dışında “Binbir Gece Masalları”, “Grimm Kardeşler Masalları”, “La Fontaine Fabl”larıbu alanda önemli eserlerdir
Türk Edebiyatında Masal
Keloğlan Masalları anonim alanda en bilinen Türk masallarıdır. Sanatsal Masal anlamında ise Şinasi’nin “Tercüme-i Manzume”si La Fontain’den çeviridir. Eflatun Cem Güney masal alanında Türk Edebiyatında önemli çalışmaları olan birisidir.
Fabl :
Çoğunlukla hayvanların insana ait davranışları sergileyip konuşmalarına dayanan manzum ya da nesir şeklinde olan öykülerdir. Bazı kaynaklar fabl türünü masala dahil ederler. Bu nedenle dünyaca ünlü fabl türündeki eserleri masala örnek verirler.
Fabl özellikleri:
-
Aynı masaldaki gibi olağanütülükler olabilir.
-
Masaldaki gibi ders verme amacı vardır.
-
Ağırlıklı olarakkişileştirme ve konuşturma sanatları kullanılır.
-
Hem şiir şeklinde hem de üz yazı şeklinde olabilirler.
Fablların Bölümleri:
-
Giriş : Kahramanların tanıtımı yapılır. Olay hakkında okuyucuyu az çok bilgisi olması sağlanır.
-
Gelişme: Olayların birbirine bağlandığı bölümdür.
-
Sonuç: Fabl’ın en kısa bölümüdür. Olay beklenmedik, şaşırtıcı bir şekilde biter.
-
Kıssdan Hisse: Verilmek istenen ana fikir aktarılır. Bu bölüm her zaman olmaz. Bazen başta da olabilir. Olmadığı zaman ana fikir okuyucuya bırakılır.
Dünya Edebiyatında Fabl:
Beydeba'nın fablları Kelile ve Dimne adlı bir eser bilinen ilk fabllardandır.
Ezop ve La Fontaine de Batı edebiyatında büyük fabl yazarlarıdır.
Türk Edebiyatında Fabl:
Türk Edebiyatındaki ilk fabl örneği 'Harname' (Şeyhi)dir. Ahmet Mithat Efendi ve Şinasi', Recaizade Mahmut Ekrem, Nabizade Nazım’ın fabl üzerine çalışmaları vardır.
Hikaye:
Olmuş ya da olabilecek olayları yer ve zaman ve kişi ekseninde anlatan kısa yazılardır.
Hikayenin Unsurları:
Olay: Hikayede her şey olayın çevresinde gerçekleşir.
Zaman: Olayın geçtiği zamandır.
Mekan: Olayın gerçekleştiği yer kastedilir.
Şahıs: Olay şahıslar tarafından gerçekleştirilir.
Bir hikaye üç bölümden oluşur:
Serim : Hikayenin giriş bölümüne denilir.Olayın geçtiği zaman, çevre ve kişiler tanıtılır.
Düğüm: Hikayede olayın yoğunluk kazandığı bölümdür. Olay bütün ayrıntılarıyla ele alınır.
Çözüm: Olayın bir sonuca bağlandığı bölümdür.
Hikaye Çeşitleri:
1- Olay Hikayesi:
Maupassant tarzı hikaye de denilir. Hikayenin planına uygun işlendiği çeşittir. Olay merak uyandırcı şekilde sürükleyici bir anlatıma sahip şekilde işlenir.
En önemli temsilcisi Fransız Guy de Maupassant’ tır. Bu yüzden olay hikayesinin diğer ismi de “Maupassant” olmuştur.
Türk Edebiyatında Ömer Seyfettin bu türün önemli temsilcilerindendir. Ayrıca Refik Halit Karay, Reşat Nuri ve Hüseyin Rahmi Gürpınar olay hikayesi alanında ünlü edebiyatçılarımızdandır.
2. Durum Hikayesi:
Çehov tarzı hikaye olarak da bilinir. Çünkü bu alandaki en önemli temsilcisi Rus hikayeci Anton Çehov’dur.
Bu hikaye anlayışında olay değil günün bir kesiti anlatılır. Hikaye planına da uyulmaz. Merak uyandırma amacı ile sürükleyicilik ve heyecan yoktur. Daha çok hayal gücünü canlandırmaya çalışır.Kişiler kendi doğal halleri ile aktarılır. Bir düşünce kabul ettirilmeye çalışılmaz.
Tarık Buğra, Memduh Şevket Esendal ve Sait Faik Abasıyanık bu türde önemli edebiyatçılarımızdır.
3. Modern Hikaye:
İnsanların yaşamlarında her zaman gördükleri sıradan olayların arka planını ortaya çıkarmaya çalışan hikaye türüdür.
Genelde toplumsal ve ahlaksal bozuklukları işler. Modernleşme sürecinde insanın geçirdiği değişimi farkettirmeden eleştirerek okuyucuların gözleri önüne serer.
Bu türün öncülerinden Franz Kafka dünya edebiyatında, Haldun Taner ise bizim edebiyatımızdadır .