DİNLEDEBİYAT
Atın yiğidi kendine kamçı vurdurmaz.
ZAMİRLER
İsimlerin yerine kullanılabilen sözcüklere zamir denilir.
Örnek: ‘Ali eve geldi.’ Cümlesinde özel isim olan Ali ismi yerine ‘O’ zamirini kullanabiliriz.
‘ O eve geldi.’
Zamirler Çeşitleri:
İsimlerin yerine kullanılabilen sözcüklere zamir denilir.
Örnek: ‘Ali eve geldi.’ Cümlesinde özel isim olan Ali ismi yerine ‘O’ zamirini kullanabiliriz.
‘ O eve geldi.’
Zamirler Çeşitleri:
a. Şahıs Zamirleri:
Ben, sen, o, biz, siz,onlar
Örnek:
Ben bu konuda farklı düşünüyorum. / Onların ne zaman konuşacağı pek belli olmaz.
b. İşaret Zamirleri:
Bu, şu, o, bunlar,şunlar, onlar, öteki, beriki ..
Örnek:
Bunları eve götür. / Öteki daha iyi havlıyor.
Not: Şahıs zamirleri ‘o,onlar’ ile işaret zamiri ‘o, onlar’ ı karıştırmamak için cümledeki anlamına bakarız. ‘ o, onlar’ zamirleri insan yerine kullanılmışsa şahıs zamiri insan dışında bir varlık ya da kavram için kullanılmış ise işaret zamiridir.
c. Belgisiz Zamirler:
Belli belirsiz durumdaki varlık ya da kavramları ifade etmek için kullanılan zamirlerdir.
Bazı, kimi,hiçbiri, bazıları, kimileri ....
Örnek:
Kimi hiç konuşmaz sınıfta.
Bazıları gelip tuhaf sorular sordular.
d. Soru Zamirleri:
İsimlerin yerini soru yoluyla tutan zamirlerdir.
Ne, kim, nere, nerede, hangi, kaçı .....
Örnek:
Marketten ne aldın?
Çocuğu kim götürdü.
Oyuncağım nereye attın?
Not: Cevabı isim ya da zamir olabilen tüm sorular soru zamiridir.
Örnek:
‘Pazardan ne aldın? ‘ sorusunun cevabı ‘Elma’ aldım ya da ‘Şunu’ aldım diyebiliriz. Yani isim ya da zamirle cevap verebiliriz. O halde cümledeki ‘ne’ sözcüğü bir soru zamiridir.
e. Dönüşlülük Zamiri:
Dönüşlülük zamiri ‘ kendi’ sözcüğüdür. Altı şahısta çekimi şöyledir:
Kendim Kendimiz
Kendin Kendiniz
Kendi Kendileri
Örnek:
Bütün işi kendi yaptı. / Kendim gidiyorum artık okula.
f. İlgi Zamiri:
İlgi zamir ‘–ki’ dir. Ek halinde bir zamirdir. Aitlik anlamı katar.
Örnek: Seninki bugün okula gelmemiş. / Benim arabanın lastiği patlayınca senin arabanınkini kullanırız.
Not:1
İlgi zamiri –ki’ yi diğer ‘ki’ ler den ayırmak gerekir:
1- İşaret zamirilerinde kullanılan –ki :
İşaret zamirilerinde kullanılan –ki ‘de aitlik anlamı değil işaret anlamı katar.
Örnek: ‘İlerdeki daha güzel.’
Görüldüğü gibi burada aitlik değil işaret anlamı var ve ismin yerine kullanılmış. O
yüzden ileri sözcüğüne eklenerek işeret zamiri görevinde kullanılmıştır.
2- İşaret Sıfatı Olan –ki:
İşaret zamiri olarak kullanılan -ki almış bir zamir bir isim hakkında bilgi veriyorsa işaret sıfatı olur.
Örnek:
İlerideki yavaş koşuyor = işaret zamiri
İlerideki çocuk yavaş koşuyor = İşaret sıfatı
Öteki bana daha güzel göründü. = işaret zamiri
Öteki papağan bana daha güzel göründü. = işaret sıfatı
3- Bağlaç Olan ki:
Bağlaç olan ki ayrı yazılır.
Örnek: Buraya gel ki konuşalım. / Onu gördüm ki buraya gelip söylüyorum.
Not: 2
Bağlaç olan ki’ nin bitişik yazıldığı istisnalar vardır. Halbuki, mademki .....- Bunlar kalıplaşmış oldukları için bitişik yazılırlar.Kalıplaşmış oldukları için de kelimenin tamamı bağlaç sayılır. Ki kendi başına bağlaç sayılmaz.
Örnek:
Mademki eve gelmişsin, yemek yemelisin.
g. İyelik Zamiri:
Bu zamir de ilgi zamiri gibi ek halindedir. Ekler konusunda işlenen iyelik ekine aynı zamanda iyelik zamiri de denilir. Bu zamirler eklendiği kelimeyi başka bir isme ait yapar.Bu ekler:
1. tekil: kedim 1. Çoğul : kedimiz
2. tekil : kedin 2. Çoğul: kediniz
3. tekil: kedisi 3. Çoğul : kedileri
( Benim kedim, senin kedin ...)
Yukarıda kedi ismine eklenmiş ekler ‘kedi’ kelimesini farklı bir isme ait yaptıkları için iyelik eki ya da iyelik zamiri olarak adlandırılırlar.