DİNLEDEBİYAT

 Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

​

1- .Cümle büyük harfle başlar: 

• Bahar en canlı mevsimdir.

2-  Cümle içinde tırnak veya yay ayraç içine alınan cümleler büyük harfle başlar ve sonlarına uygun noktalama işareti (nokta, soru, ünlem vb.) konur:

• Öğretmen ‘Lütfen yerine otur.’ dedi.

 

Not:  İki çizgi arasındaki açıklama cümleleri büyük harfle baş­lamaz:

​

•  Şu ilerdeki çocuk- uzun boylu olan- sınavdan tam puan almış.

 

 

3. İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar:

​

• Apartmanın üzerindeki çocuk bağırıyordu: Lütfen yardım edin!

​

Not:  İki noktadan sonra cümle ve özel ad niteliğinde olmayan örnekler sıra­landığında bunlar büyük harfle başlamaz:

 

• Pazardan şunları aldım: elma,armut, şeftali ...

 

 

4.  Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen kelime özel ad değilse büyük harfle başlamaz.

​

• 2009 yılında doğdu benim kızım.

 

 

5. Örnek niteliğindeki kelimelerle başlayan cümlede de ilk harf büyük yazılır.

​

• "Et-, ol-" fiilleri, dilimizde en sık kullanılan yardımcı fiillerdir.

 

 

​

6. Dizeler büyük harfle başlar

 

• Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak

       Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. (Mehmet Akif Ersoy)

 

 

7.  Özel adlar büyük harfle başlar:

​

a. Kişi adlarıyla soyadları büyük harfle başlar: 

• Mustafa Kemal Atatürk, , Sait Faik Abasıyanık, Yunus Emre, Vilhelm Thomsen vb.

 

b. Takma adlar da büyük harfle başlar.

​

• Muhibbi (Kanuni Sultan Süleyman)

• Kirpi ( Falih Rıfkı Atay)

 

​

c.  Kişi adlarından önce ve sonra gelen unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları ve lakaplar büyük harfle başlar.

​

• Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk

• Kaymakam Mehmet Bey

• Genç Osman

 

​

d. Akrabalık adı olup lakap veya unvan olarak kullanılan kelimeler isimden önce de sonra da gelse büyük harfle baş­lar.

​

•  Dayı Cemal hapisten çıkmış diye duydum

• Ayşe Hala mahallenin sevdiği yakını, akrabası olmayan biriydi.  

 

 

e.  Akrabalık bildiren kelimeler küçük harfle başlar.

​

• Döndü ablamda yemek yerim.

• Sıdıka halamın evine gidelim.

 

 

f. . Cümle içinde özel adın yerine kullanılan makam veya unvan sözleri büyük harfle baş­lar.

​

• Türkiye’ye gelen misafir heyeti Başbakan kabul etti.

 

 

8. Saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve makam, mevki, unvan bildiren kelimeler büyük harfle başlar.

​

• Sayın Bakan

• Sayın Başkan,

 

 

9. Mektuplarda ve resmî yazışmalarda hitaplar büyük harfle başlar.

​

• Sevgili Ablacığım

• Değerli Dinleyiciler

 

​

10. Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar.

​

• Boncuk bütün gün şömineni başında yattı.

• Bugün Karakaçan’ı hiç görmedim.

 

​

11. Millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar.

​

• Japon

• Türk

• Kırgız

• Çepni

 

12.  Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar

​

• Rusça

• Oğuzca

 

 

13. Devlet adları büyük harfle başlar.

​

• Amerika Birleşik Devletleri

• Japonya

 

 

14. Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren sözler büyük harfle başlar.

​

• Hristiyanlık, Hristiyan

• Budizm, Budist

• Malikilik, Maliki

 

​

15. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar.

​

• İlah

• Mikail

• Zeus

• Kibele 

• ​

Not:  “Tanrı, Allah, İlah” sözleri özel ad olarak kullanılmadıklarında küçük harfle başlar.

​

• Eski Mısır tanrıları

• Film aleminin ilahı.

 

​

16. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar.

​

• Dünya

• Satürn

• Güneş

 

 

Not:  Dünya, güneş, ay kelimeleri gezegen anlamı dışında kullanıldıklarında küçük harfle başlar.

​

• Onu dünyalar kadar seviyordu.

 

​

17. Yer- yön bildiren sözler isimden önce gelirse büyük, kendi başına ya da isimden sonra gelirse küçük yazılır.

​

• Bugün Doğu Anadolu’ya gideceğim.

• Yarın da Anadolu’nun güneyine gitmeyi düşünüyorum.

• Yola çıkınca önce güneye sonra kuzeye yöneldim.

 

Not: Yer- yön bildiren sözcükler aidiyet ya da topluluk bildirirse büyük harfle başlar.

​

• Bu konuda Batı bizden farklı düşünüyor.

• Bence Doğu mistisizmi insanı başka dünyalara götürüyor.

 

18. Yer adları (kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt vb.) büyük harfle başlar.

​

• Güneydoğu Anadolu

• Isparta

• Ünye

• Bahçelievler

 

19. Yer adlarında ilk isimden sonra gelen ve deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar.

​

• Asya Yakası

• İstanbul Boğazı

• Curi Irmağı,

•  Marmara Denizi

• Erciyes Dağı

•  Van Gölü

•  Zigana Geçidi.

 

​

Not:  Özel ada dâhil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, belde, köy vb. sözler küçük harfle başlar.

​

• Ordu ili

• Ünye ilçesi

• Çiçekpınar beldesi

• Çeltek köyü 

 

20.  Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak kelimeleri büyük harfle başlar.

​

• Gölevi Mahallesi

• Ünye Meydanı

• Şehitler Bulvarı

• Altınyunus Sokak

 

 

21. Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt vb. yapı adlarının bütün ke­limeleri büyük harfle başlar.

​

• Çankaya Köşkü

• Sinop Kalesi

• Galata Köprüsü

 

 

22. Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğunda, yer adının ilk harfi büyük yazılır.

​

• Başbakan Köşk’ten yönetiyor ülkeyi.  (Çankaya Köşkü)

• Boğaz’dan İstanbul’u seyretmek bir başka güzel oluyor. ( İstanbul Boğazı)

 

​

23. Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.

​

• Türk Dil Kurumu

• Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi

• Devlet Malzeme Ofisi

•  Millî Kütüphane

 

24.  Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.

​

• Medeni Kanun

• Orta Öğretim Kurumları Yönetmeliği

 

​

25. Kurum, kuruluş, kurul, merkez, bakanlık, üniversite, fakülte, bölüm, kanun, tüzük, yönetmelik ve makam sözleri asılları kastedildiğinde büyük harfle baş­lar.

​

• Türk Dil Kurumu internet sayfasına girdim. Güzel bir dizayn ancak Kurumun bunu daha iyileştirmesi gerek.

 

​

26. Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, beste vb.) her kelimesi büyük harfle başlar.

​

• Safahat

• Memleket Hikayeleri

• Hürriyet

• Yeni Asır

 

Not: : Özel ada dâhil olmayan gazete, dergi, tablo vb. sözler büyük harfle başlamaz

• Tercüman-ı Ahval  gazetesi,

• Türk Dili dergisi

• Halı Dokuyan Kızlar tab­losu .

 

Not-1:  Kitap, makale, tiyatro eseri, kurum adı vb. özel adlarda yer alan kelimelerin ilk harfleri büyük yazıldığında ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de sözleriyle mı, mi, mu, mü soru eki küçük harfle yazılır.

​

• Mai ve Siyah

• Suç ve Ceza

• Leyla ile Mecnun

• Turfanda mı, Turfa mı?

 

Not-2: Özel adın tamamı büyük yazıldığında ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de sözleriyle mı, mi, mu, mü soru eki de büyük harfle yazılır.

​

• MAİ VE SİYAH

• YA DEVLET BAŞA YA KUZGUN LEŞE

 

27. Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar.

​

• Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı,

• Ramazan Bayramı

• Miraç Kandili

• Anneler Günü

 

 

28 . Kurultay, bilgi şöleni, çalıştay, açık oturum vb. toplantıların adlarında her kelimenin ilk harfi büyük yazılır.

​

• VI. Uluslararası Türk Dili Kurultayı,

• Türkçeyi Tanıtma Şöleni

 

​

29. Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar.

​

• İlk Çağ, Lale Devri

• Buzul Dönemi

• Servetifünun Dönemi’nin

 

​

​

​

30. Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar.

​

• Türkleşmek

• Avrupalı

• Darvinci

• Ordulu

 

​

​

 

Not: : Özel ad kendi anlamı dışında yeni bir anlam kazanmışsa büyük harfle başlamaz.

​

• acem (Türk müziğinde bir perde)

• hicaz (Türk müzi­ğinde bir makam)

• nihavent (Türk müziğinde bir makam)

• amper (elektrik akımında şiddet birimi)

•  jul (fizikte iş bi­rimi

• donkişotluk (gereği yokken kahra­manlık göstermeye kalkışma) vb.

 

​

​

​

31.  Para birimleri büyük harfle başlamaz.

​

• dolar

• kuruş

• yen

 

​

32.  Özel adlar yerine kullanılan "o" zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz.

​

• Bize şarkıyı o söyleyecekmiş.

 

​