DİNLEDEBİYAT
Atın yiğidi kendine kamçı vurdurmaz.
CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATINDA
DENEME
-
Yazarın düşünce ve görüşünün kesin kurallara bağlamadan kişisel, özgün bir bakış açısıyla yazdığı yazılardır. Bir düşünceyi başkasına ya da başkalarına kanıtlamaktan çok kendi kendine gerçeği ya da doğruyu araması sırasında bu olaya okuyucuların da dahil olmasıdır.
-
Montaigne denem türünün üstadı ve kurucusu olarak kabul edilir. Eseri olan “Denemeler” bugün hala popüler olan kitaplardandır.
-
Türk Edebiyatında “müsahabe” adı altında Tanzimat Edebiyatı’yla beraber görülmüştür.
-
Zaman içerisinde gelişen deneme türü en yetkin ürünlerini Cumhuriyet Edebiyatı Dönemi’nde vermiştir.
-
Denemeleri üslubuna göre ikiye ayırabiliriz. Bunlardan ilki Montaigne’nin üslubu olan samimi ve içten deneme türüdür ki buna informal deneme de derler. Bizde informal denemelerin en belirgin sanatçısı Nurullah Ataç’tır.Diğeri ise Francis Bacon’un üslubu olan “Bacon Tarzı” da denilen resmi yani formal denemelerdir. Yahya Kemal’in denemeleri bu grupta değerlendirilebilir
-
Cumhuriyet Edebiyatı’nda içerik bakımından denemeler 6 grupta toplanabilir:
-
Sanat ve Edebiyat Konulu Denemeler: Ahmed Hamdi Tanpınar( Edebiyat Üzerine Makaleler)
-
Dil Konulu Denemeler: Emin Özdemir ( Öz Türkçe Üzerine) …
-
Şehir Konulu Denemeler: Nihad Sami Banarlı (İstanbul’a Dair) …
-
Sosyal-Siyasi-Dini Konulu Denemeler: Vedat Nedim Tör ( Kemalizmin Dramı) …
-
Psikoloji-Felsefe Konulu Denemeler: Doğan Cüceloğlu ( İnsan İnsana) …
-
Karışık Konulu Denemeler : Salah Birsel ( Gece Denemeleri) …
-
Deneme alanında Nurullah ATAÇ (Günlerin Getirdiği, Karalama Defteri, Okuruma Mektuplar), Mehmet KAPLAN (Büyük Türkiye Rüyası), Peyami SAFA (Sanat, Edebiyat, Tenkit), Suut Kemal YETKİN (Günlerin Götürdüğü, Edebiyat Konuşmaları, Edebiyat Üzerine) önemli yazarlarımızdır.