DİNLEDEBİYAT
Atın yiğidi kendine kamçı vurdurmaz.
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI FİNAL DENEMESİ
1. Aşağıdakilerin hangisinde ikileme durum- hal zarfı görevinde kullanılmamıştır?
A) Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden
B) Yavaş yavaş avımıza yaklaşıyorduk.
C) Kardeşim her zaman sinirli sinirli konuşur.
D) Sabah sabah buraya niçin geldin.
E) Üzgün üzgün dolaştı bütün gün.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek fiil almış bir kelime yoktur?
A) Bir saatte iki çaydanlık dolusu çay içmişti.
B) Buraya gelirse kesinlikle içeri alma.
C) Burası piknik yapmak için çok uygun.
D) Sabaha kadar ağladığını söylediler.
D) Kızım bilgisayarı bana getirecekti.
3. Aşağıdakilerden hangisinde “sev-“ fiili duyulan geçmiş zamanın hikâyesinin olumsuzu 3. Tekil şahıs şeklinde çekimlenmiştir?
A) Sevmemeliydim.
B) Sevmemiştim.
C) Sevmemişmiş.
D) Sevmemişti.
E) Sevmişler
4..Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir isim yüklem olarak kullanılmıştır?
A) Bize sabahleyin çok uzaklardan misafir geldi.
B) İki gün önce denizde yüzüyordum.
C) İçeriye bir fincan şekersiz kahve götürdü.
D) Denizin karşısındaki bankta oturan adam ünlü bir yazardı.
E) Köpek bana doğru salyalarını akıtarak koşuyordu.
5.Aşağıdaki altı çizili kelimelerden hangisi yapısına göre diğerlerinden farklıdır?
A) Bu konu toplantıda uzun uzun tartışıldı.
B) Kardeşine dertlerini anlatan bir mektup yolladı.
C) Buraya dört katlı bir okul yapılacak.
D) Bu akşam bizim evde çiğ köfte yiyoruz.
E) Telefonda kuzeni ile konuşuyor.
Kurallı bileşik fiiller yeterlilik, tezlik, süreklilik ve yaklaşma olmak üzere 4’e ayrılır.
6. .Aşağıdakilerden cümlelerden hangisinde yeterlilik fiili vardır?
A) Bugün sizinle balık tutmaya gelmeyeceğim.
B) Bugünden itibaren ders çalışmaya karar verdim.
C) Sınava girdim, soruları bir çırpıda çözüverdim.
D) Korkarım ben bu taşı kaldıramayacağım.
E) Az daha yere düşeyazdım.
7.Aşağıdaki cümlelerde altı çizili fiillerden hangisi bir dilek kipi ile çekimlenmemiştir?
Okula yürüyerek gitmeliyim
Yemeğin üstüne bir de tatlımız olsa.
Eve geleyim de yemek yiyeyim.
Ders çalıştım da top oynamaya gittim.
Çabuk buraya gel.
8.Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım ya da noktalama yanlışı vardır?
A) Genç, kıza yaklaşıp düşürdüğü kitabı verdi.
B) Herkes beni dinlesin: “ yarın pikniğe gidiyoruz.”
C) Ben gelmiyorum; çünkü maçtan hoşlanmam.
D) Erkeklerden Ali, Sinan, Emre; kızlardan Sinem, Leyla, Gülsüm diğer tarafa geçti.
E) Ahmet, Emre ve Sinan maça erken galdiler.
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf farklı bir kelimeye gelmiştir?
A) Patatesi sadece iki kilo aldım.
B) Benimle güzel güzel konuştu.
C) Ördekler yavaş hareket ediyorlar.
D) Öğretmeniyle oldukça çirkin konuştu.
E) Ona çok güzel bir ev satın almış.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde karşıt anlamlı sözcükler kullanılmamıştır?
A) Ali’nin söylediğine güldüm, Ayşe’nin söylediğine gülmedim.
B) Ne zaman kahkahalarla gülsem ardından mutlaka bir sebepten ağlarım.
C) İyi insanların sayısı kötü olanlardan fazla olduğu zaman gülebilirim ancak.
D) İyi kötü geçinip gidiyoruz bu dünyada.
E) Benim sevindiklerime neden üzülüyorsun.
11. Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi en uygundur?
A) Oysa B) Fakat C)Nedense D) Sanki E) Mademki
12. Aşağıdakilerin hangisinde durum (hal) eki almış bir sözcük yoktur?
A) Masayı salona getirdik.
B) Bu ayakkabıdan bıktım.
C) Kitabı bu akşam bitirecekmiş.
D) Defteri kaybolmuş.
E) Adamı kapıda bekletme.
13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü düşmesi olan bir sözcük yoktur?
A) Bu aralar her şeyini kaybetti.
B) Cumartesi günü eve gelecekmiş.
C) Bu duruma sabretmen gerektiğini düşünüyorum.
D) Bu aralar hiçbir şey hissetmiyormuş.
E) Burnu kazadan sonra biraz eğri kaldı.
14. Aşağıdaki altı çizili fiillerden hangisi iş ya da oluş fiili değildir?
A) Aldığı darbeden sonra gözü morardı.
B) Yolda çukurları ıskalamadan araba sürmeyi seviyormuş.
C) Denize nazır bir evin balkonundan bize bakıyordu.
D) Buradaki yaprakların hepsi sararmış.
E) Bütün pencereleri sen mi sildin?
15. Aşağıdaki cümlelerdeki “bugün” sözcüğü vurguludur?
A) Eve bugün arabayla gittim.
B) Eve arabayla bugün gittim.
C) Bugün arabayla eve gittim.
D) Arabayla bugün eve gittim.
E) Arabayla gittim eve bugün.
16.Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi çatısına göre etken-geçişli değildir?
A) Okula giden öğrencileri görüyorum.
B) Bütün çöp konteynırları yenilendi.
C) Işıkların hepsini açık bıraktım.
D) Mehmet topunu gene patlattı.
E) Çarşıdan kalem ucu alacağım.
17. Güneş doğmadan uyandım. Esneyerek pencereye yaklaşınca ağzım açık kaldı çünkü sahilin yakınından onlarca yunus geçiyordu.
Yukarıdaki parçada kaç tane zarf fiil vardır?
A) I B) II C) III D)IV E) V
I. İnsanlar arası iletişim biçimidir.
II. Bir dilin kollarından birinin tarihin bilinmeyen dönemlerinden başlayarak başka bir dil olma sürecinde yapı, ses ve dizin açısından değişmiş halidir.
III. Yöresel konuşma şekillerine denilir.
IV. Yöresel konuşma şekillerinin bir ileri şeklidir. Ses ve söyleniş belirgin oranda değişir ancak aynı dili konuşan herkes söylenen anlamı kolay ya da zor anlayabilir.
18. Yukarıda aşağıdaki şıklardaki sözcüklerin hangisinin tanımı verilmemiştir?
A) Dil B) Lehçe C) Ağız D) Şive E) Jargon
19. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde çatı aranmaz?
A) Buraya seni görmeye geldim.
B) O buraların en güzel bitkisidir.
C) Akşam olunca sokak lambaları bir bir yanmaya başladı.
D) Yolda hızla giden bir araba takla attı.
E) Ayağım kayınca yere düştüm.
20. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim- fiil kullanılmıştır?
A) Kapanmayan kapı mı olur?
B) Yürüyüş yapmak güzel bir spordur.
C) Kanayan yarasını bir güzel sardı.
D) Kimse gelmeden git.
E) Gülümseyerek yaklaşıyordu.
CEVAPLAR
1. Cevap: D
sorulan “nasıl” sorusunun cevabı “durum-hal” zarfıdır.
A şıkkında çık-fiiline “nasıl” sorusu sorulduğunda cevap “ağır ağır”olur. B, C ve D şıklarında da durum benzerdir. Ancak D şıkkında “sabah sabah” ikilemesi fiilin durumunu değil zamanını bildirmiştir. Yani ikileme zaman zarfıdır.
Cevap2- A şıkkında iç-miş –i –di : mişli geçmiş zamanı +Ek fiilin hikayesi
B şıkkında gel-i-r-i-se : geniş zaman + ek fiilin şartı
C şıkkında “uygun” kelimesi yüklem olarak kullanılmış. Orijinali “uygun-i-dir” –idir kısmı anlamca aklmış, gramer olarak düşmüş. Yani ek fiil var ama düşmüş.
E şıkkında getir-ecek-ti : gelecek zaman + ek fiilin hikayesi
D şıkkında ise “söylediler” basit zamanlı bir fiildir. Ek fiil almamıştır.
Cevap.3- Cevap E.
“sev-“ fiili duyulan geçmiş zamanın hikâyesinin olumsuzu 3. Tekil şahıs
Sev - me - miş - i - ti :
F.K Olumsuzluk miş’li Ek Ek fiilin
Eki geçmiş Fiil hikayesi
zaman
Cevap.4- Cevap D
“Ünlü bir yazardı.” Yüklem olarak kullanılmıştır. Yazar-i-di : yazar sözcüğü ek fiilin hikayesini almış.
Cevap:5- Cevap E.
Yiyoruz: ye-yor-uz.: Şimdiki zamanın 3. Tekil şahsı
Yapım eki almamış. Yapısına göre basit. Diğer şıklardaki fiiller yapık eki aldıkları için türemiş fiildir.
Cevap:6- Cevap D
Gelmeyeceğim: olumsuzluk eki aldığı için türemiş fiil.
Karar verdim: İsim + yardımcı fiille yapılmış bileşik fiil.
Çözüverdim: tezlik fiili (kurallı bileşik fiil)
Düşeyazdım: yaklaşma fiili (kurallı bileşik fiil)
Kaldıramayacağım: yeterlilik fiili ( doğru şık D)
7. A şıkkında gereklilik, B şıkkında şart, C şıkkında istek, E şıkkında emir kipi kullanılmıştır.
Cevap D şıkkıdır.
8. B şıkkında iki noktadan sonra gelen cümle küçük harfle başlamış. Cümlenin ilk harfi büyük harfle başlamalıydı..
Cevap:B
Cevap.9- A şıkkında fiilin miktarını, B,C,D, şıklarında ise fiilin durumunu bildirmiştir. Yani zaarflar fiile gelmişlerdir. E şıkkında ise “güzel” sıfatını üstünlük (derecelendirme) zarfı derecelendirmiştir. Yani E şıkkında zarf sıfata gelmiştir.
10. A şıkkında güldüm sözcüğünün zıttı ağladım olur. Ancak “gülmedim” sözcüğü “güldüm”ün olumsuzudur. O yüzden cevap A’dır.
11. Cevap: B
12. Masayı sözcüğü i hal eki almıştır. (neyi sorusunun cevabı)
Ayakkabıdan ayrılma hal eki almış.
Kitabı sözcüğü –i hal eki almıştır.
Defteri sözcüğü –i hal eki değil iyelik eki almış.
(Onun defteri)
Kapıda sözcüğü –de bulunma hal eki almış.
13. Cevap: D
A şıkkında kaybetti:kayıp etti.- i düşmüş.
B şıkkında cumartesi: Cuma ertesi: -e düşmüş.
C şıkkında sabret- :sabır et- -ı düşmüş.
D şıkkında hisset- :ses türemesi olmuş. Düşme yok
E şıkkında burnu: burunu : -i düşmüş.
14. Cevap: C
A ve D şıkları oluş fiilleri, B ve E iş fiilidir. C şıkkı ise durum yani hareket fiilidir.
15. Cevap: B.
Cümle vurgusu fiilin yüklem olduğu cümlelerde yükleme en yakın sözcüktedir.
16. Cevap:B
Görüyorum, bıraktım, patlattı, alacağım yüklemleri hem özne alabilir hem de nesne alabilir. Bu nedenle hem etkendirler hem de geçişlidir.
“Yenilendi” yüklemi ise başkası tarafından anlamı taşıdığı için öznesine göre edilgendir.
17. Uyandım, esneyerek, yaklaşınca sözcükleri zarf- fiil olarak kullanılmıştır. Cevap :C
18. Cevap: E
I. de Dil’in tanımı
II. de Lehçenin tanımı
III.de Ağız’ın tanımı
IV’ de şivenin tanımı verilmiştir.
Jargon, bir dil içinde farklı meslek ya da alan gruplarının kendi içlerinde kullandığı, o alan dışındakilerin anlamakta zorlanacağı ya da hiç anlamayacağı kelimelerden oluşan özel bir dile denilir. Yukarıda tanımı verilmemiş.
19. Cevap: B
“ Bitkisidir “ ek fiil alarak yüklem olmuş. Yani isim soyludur. İsim soylu yüklemlerde çatı aranmaz.
20. Cevap: B
A şıkkında fiilimsi yok. C şıkkında “kanayan” sıfat fiil, D şıkkında “gelmeden” zarf fiil, E şıkkında “gülümseyerek” zarf fiil olarak kullanılmıştır.
“Spor yapmak” bileşik fiilindeki “yap” fiili “-mak” isim fiil eki alarak isim fiil olmuştur.