DİNLEDEBİYAT

2- Ana Düşünce

​

Parça boyunca okuyucuya verilmek istenen mesaja denilir. Kısaca düşünce parçanın neyi anlattığı değil neyi anlatmak istediğidir. O yüzden parçaya “ Bu paragraf neyi anlatmak istiyor?” sorusu sorulur.

 

Ana düşünce paragrafın içinde bir cümle içinde verilebileceği gibi paragrafın genelinden çıkarılabilecek bir anlam da olabilir. Her iki durumda da okuyucu ana düşünceyi bulma için kendine ‘ Yazar bu parçayı hangi amaçla yazmıştır?’ veya‘ Yazar bu parçayla neyi anlatmaya çalışmıştır?’ sorularını sormalıdır. Cevap ana düşünce olacktır.

 

Dikkat edilmesi gereken bir diğer hususta parçada bulunan ana düşünce konu da olduğu sadece bir kelime ya da kelime grubu olarak ifade edilemez. Ana düşünce yargı olarak ifade edilmelidir.

 

Örnek:

“ Anlayışlı birisi olma isteyen ler için dikkat edilmesi gereken çok husus vardır.. Öncelikle anlayışlı insan dinlemeyi bilmelidir. Jest ve mimiklerini kontrol altında tutabilmeli, kendini karşısındakinin yerine koyabilmelidir.”

 

Yukarıda konusunu bulduğumuz bu parçanın ana düşüncesini bulmaya çalışalım. Yazar parçanın genelinde anlayışlı birisi olma yolunda ilerlerken dikkat edilmesi gerekenleri anlatmış. Bu da demek oluyor ki:

 

“Bu özelliklere dikkat etmezsen anlayışlı olamazsın, “

 

ya da

 

“Anlayışlı olabilmek için dikkat edilmesi gerekenlere uymalısın” mesajı  vermektedir. Bu iki cümle de sonuç olarak aynı anlama gelir. İkisi de yukarıdaki paragrafın ana düşüncesi olabilir.

​

​

 

3-Yardımcı Düşünce

​

Ana düşüncenin parçalarına yardımcı düşünce denilebilir. Bir diğer ifade ile yardımcı düşüncelerdeki anlamlar bir araya gelerek genel bir ana düşünce ortaya çıkarırlar. Bu yönü ile ana düşünceyi ortaya çıkaran daha az kapsamlı düşüncelerdir.

 

Örnek:

​

“ Anlayışlı birisi olma isteyenler için dikkat edilmesi gereken çok husus vardır.. Öncelikle anlayışlı insan dinlemeyi bilmelidir. Jest ve mimiklerini kontrol altında tutabilmeli, kendini karşısındakinin yerine koyabilmelidir.”

 

Cümlesinde ana düşünce ve konuyu bulmuştuk. Aşağıdakilerde yardımcı düşünceler olarak karşımıza çıkar:

​

• Anlayışlı olabilmek için iyi bir dinleyici olunmalıdır.

• Anlayışlı olabilmek için jest ve mimikler kontrol altında tutulabilmelidir.

• Anlayışlı biri olabilmek için empati kurulabilmelidir.

 

Bu konu ile ilgili çıkan sorularda genel olarak “Yukarıdaki parçaya göre aşağıdakilerden hangisi çıkarılabilir?” ya da

 

“Yukarıdaki parçaya göre aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?” şeklinde sorulur.

​​

​

​

 

4. Anlama Göre Başlık

​

İyi bir başlık paragrafın konusunu en iyi şekilde yansıtmalıdır.Bir veya birkaç sözcükten oluşur. Parça okunduğunda ana düşünceyi anımsatmalıdır.

 

Örnek:

​

Türkçe benim biricik vatanım, memleketim, evim. Nereye gitsem, onu da beraberimde götürürüm. Ben Türkçeye tutkunum. Uzun yıllar Fransızca öğretmenliği yaptım. Fransızcayı da çok rahat konuşurum. Biraz İngilizce okudum, derken dört yıl İtalyanca kurslarına gittim, İtalyanca öğrendim. Bir parçacık da Almancaya el attım. Ama benim için Türkçenin yeri başka. Her insan kendi dilini sever; ama bence Türkçe dünya dillerinin en güzellerinden biri.”

 

Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki paragrafa en uygun başlık olur?

 

A) Dünya Dilleri

B) Türkçe Sevgisi

C) Memleket Aşkı

D) Çok Dil Bilmenin Önemi

E) Dillerin Uygarlığa Etkisi

 

Cevap için tıklayınız...