DİNLEDEBİYAT

Yazar tasvir ettiği varlığı resim çizer gibi anlatır. Örneğin bir ağacı tasvir ediyorsa rengini, boyunu, yapraklarının şeklini gibi özelliklerini açık ve sade bir üslupla anlatır. Okuyanın gözünde de yazarın tasvir ettiğine benzer bir ağaç canlanır..

 

Eğer yazar betimlemeleri objektif bir bakış açısı ile anlatırsa  açıklayıcı betimleme, subjektif yani öznel bir bakış açışı ile anlatırsa buna izlenimsel betimleme denilir.

 

Betimlenen varlık insan ise bu betimlemeye portre denilir. Eğer insan dış görünüşü anlatılıyorsa fiziksel, duygu,düşünce, karakter gibi soyut yanları anlatılıyorsa ruhsal portre denilir.

 

Örnek:

​

"Sınıfa girdiğimde ilk dikkatimi çeken öğrenci en arkadaki sarı saçlı çocuktu. Zira sınıfın geri kalanı siyah saçlı idi. Boyu da çok uzundu. Yanındaki öğrenci omzuna bile gelemiyordu sarı saçlı çocuğun. Temiz giyinişi, dik bir oturuşu vardı. Ama yine yolunda olmayan bir şeyler var diyordu içimden bir ses."

 

Yukarıdaki paragrafta ağırlıklı olarak sarı saçlı çocuğun betimlemesi yapılmıştır. Bu betimleme aynı zamanda fiziksel bir portredir. Diğer yandan betimlemelerde nesnel veriler kullanıldığından açıklayıcı betimlemedir.

 

 

 

2-Öyküleme

​

Kişilerin başından geçen olay ya da olayların belirli yerde belirli zamanda anlatılmasına öyküleme denir. Kısaca hareketlerin anlatılmasına denir.

 

Öyküleyici Anlatımın Özellikleri:

 

• Bir olayın birisi tarafından anlatıldığı anlatım şeklidir.

• Olaylar birbiri üzerine gelişir ve zaman durmadan geçer.

• Ağırlıklı olarak görülen ve duyulan geçmiş zaman kipleri (-di, -miş) kullanılır.

• Öykülemelerde amaç, okuyucuyu olayların içinde yaşıyormuş hissi vermektir. Bu da okuyucunun hikaye, roman gibi olay metinlerindeki karakterler ile empati kurmasını sağlayarak yapılır.

• Olay, şahıs, mekân ve zaman ortak öğeleridir.

• Olaylar üç bakış açısından birisiyle anlatılabilir. ( İlahi Bakış Açısı, Kahraman Bakış Açısı, Gözlemci Bakış Açısı)

• Kelimeler daha çok mecaz ve yan anlamda kullanılır.

 

​

Örnek:

​

"Sabah erkenden kalktım. Yüzümü yıkadıktan sonra doğruca mutfağa yöneldim. Krallara layık bir kahvaltı hazırladım. Sonra eşime ve kızıma seslendim. Tembeller hala uyuyorlardı."

 

​

​

​

 

 

3- Açıklama

​

Nesnel bir dil kullanılarak bilgi vermek amaçlı kullanılan yöntemdir. Sade, açık, anlaşılır bir dil kullanılır. Çünkü açıklayıcı anlatımın amacı okuyanı bilgilendirmektir.

 

Örnek:

"İlk bilgisayar bir bina büyüklüğündeydi ve bir hesap makinesinden öte bir şey yapamıyordu. Şimdi ise hesap makinesinden daha küçük bilgisayarlar ile uyduları yönetebiliyor insan. Küçülen teknoloji işlevsellik yönünden artıyor."

 

Yukarıdaki parçada bilgisayarla ile ilgili sadece bilgilendirme yapılmıştır. Bu yüzden bu parçada açıklayıcı anlatım kullanılmıştır.

 

 

 

4- Tartışma

​

Yazarın bir düşünceyi savunup diğer düşüncenin yanlışlığını savunduğu anlatım tekniğidir. Yazar bunu yaparken karşıda birisine hitap ediyormuş izlenimi vererek, onun düşüncelerinin yanlışlığını ispatlama gayreti içinde olur. Örnekler verir, deliller sunar.

​

Örnek:

"İnsanların güneşli günleri ‘güzel’ olarak nitelendirip karlı, soğuk günleri ‘ beyaz ölüm, kara kış’ gibi ifadelerle dile getirmelerinin yanlışlığını herkesin görmesi lazım. Eğer kış yeterince soğuk geçmez ve kar yağmazsa ülkenin tarımsal açıdan fakirleşeceğini, mevsim dengelerinin bozulmasının tabiatı alt üst edeceğini insanların idrak etmesi gerekir."

 

Görüldüğü üzere yukarıda bir görüş farklı bir algılamaya karşı savunulmaktadır. O yüzden yukarıda tartışma tekniği kullanılmıştır.