DİNLEDEBİYAT

​

Örnek:

“Ankara Cumhuriyet’in kuruluşundan bu yana başkentimizdir.” Cümlesinde bilgi yoruma yer vermeyecek şekilde objektif bir biçimde aktarılmaktadır. Bu nedenle bu metinde dil göndergesel işlevde kullanılmıştır.

​

​

2. Heyecana Bağlı İşlev:

Duygu ve heyecanlarını dile getirildiği işlevdir. Bu işlevde yorum, öznellik hâkimdir. Eleştiri yazıları, hitabetler gibi duygu yoğunluğunun çok olduğu eserlerde kullanılır.

Örnek:

“Ey, Türk Gençliği! Birinci Vazifen …..”

 

​

​

3. Şiirsel (Sanatsal) İşlev:

Aktarılan ileti karşı tarafa  bir bilgi  aktarmaktan çok, karşı tarafta farklı çağrışımlar ortaya çıkarır. Yani ileti ile aktarılanlar kişiden kişiye farklı algılanabilecek, sanatsal özellikleri gösterir.

 

Örnek:

“Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden

 Eteklerinde bir yığın güneş rengi yaprak

 Ve bir gün bakacaksın semaya ağlayarak

…                                                                         “

 

 

4. Alıcıyı Harekete Geçirme İşlevi:

Bu işlevde iletiyi aktaran kişi, iletiyi alanın iletideki bilgiye göre bir davranış değişikliği meydana getirmesini amaçlar.

​

Örnek:

“Köpeğin seni ısırmasını istemiyorsan, o tarafa gitme.”

​

 

5. Dil Ötesi İşlev

Dilbilgisi le ilgili aktarılan her ileti dil ötesi işlevdedir. Bu iletilerin nesnel olması, öğretici olması onları normal şartlarda göndergesel yapar. Ancak bu nesnel, öğretici bilgiler dilbilgisi ile ilgili olunca göndergesel demiyor, dil ötesi işlev diyoruz.

 

Örnek: Niteleme sıfatları isme sorulan ‘nasıl’ sorusunun cevabını verirler.

 

6. Kanalı Kontrol İşlevi

Kişinin ileteceği bilgiyi iletmeden önce iletinin iletilmeye uygun olup olmadığını ya da iletinin aktarıldıktan sonra ulaşıp ulaşmadığını, anlaşılıp anlaşılmadığını kontrol etme ifadeleridir.

​

Örnek:

“ Beni duyabiliyor musun?”

“ Ne dediğimi anladın mı?”