DİNLEDEBİYAT

Bu anlamda ilk ürünler Dede Korkut Hikayeleridir. Dede Korkut Hikayeleri’nin anlatıcısı ve aynı zamanda bir karakteri olan Dedem Korkut’un gerçekte yaşayıp yaşamadığı bilinmemektedir. Bu nedenle ve bu hikayelerin halk arasında nesilden nesle sözlü olarak aktarılmasından dolayı anonim ürünler oldukları kabul edilmiştir.

 

Bu hikayeler 15. ve 16. yüzyılda yazıya geçirilmiştir. Ancak bu yazıya geçirme işini kimin yaptığı belli değildir. Bu eserin  Almanya’da Dresden Kütüphanesi’nde, diğeri Vatikan’da olmak üzere, iki yazma nüshası vardır.

 

Dede Korkut Hikayeleri’nin özellikleri :

​

• On iki hikâye ile bir önsözden oluşmaktadır.

• Nazım ve nesir iç içe verilmiştir.

• Destan geleneğinin devamı olarak olağanüstülükler görülmektedir.

• Sade ve akıcı bir dil kullanılmıştır.

• İslamiyet’in kabulünün ilk yılları olması sebebi ile dini motifler hem İslami hem de Eski Türk inanışlarından izler taşımaktadır.

• Anlatılan dönemdeki Türklerin yaşamları, kültürleri, sosyal yapıları hakkında bilgi verir.

• Azeri Türkçesi kullanılmıştır.

 

 

Dede Korkut Hikayeleri’nin İçerikleri:

​​

• DİRSE HAN OĞLU BOĞAÇ HAN: Dirse Han’ın oğlunun Bir boğayı yumruğu ile devirip “Boğaç Han” adını alması ...

​

• SALUR KAZANIN EVİNİN YAĞMALANMASI: Salur Kazan’ın ailesi kaçıran düşmanı takip edip, onları yenmesi ve ailesini kurtarması …

​

• BAMSI BEYREK: Büre Bey’in oğlunun “Bamsı Beyrek” adını alması, esir edilmesi, sevdiği kızın başkasıyla evlendirilmesini engellemek için kaçması ve sevdiği kızı kurtarması.

​

•  KAZAN BEYİN OĞLU URUZ BEYİN TUTSAK OLMASI : Kazan Bey’in oğlunun esir edilmesi ve kurtarılması konusu …

​

• KOCA DUHA OĞLU DELİ DUMRUL : Deli Dumrul’un gücünü göstermek için yaptığı işlerin Allah’ın hoşuna gitmemesi ve canını almak için Azrail’in gelmesi. Dumrul’un pişman olması ve canı için can araması Annesinin ve babasının dahi onun için canını vermek istememesine rağmen eşinin gönüllü olması, bunun da Allah’ın hoşuna gidip onların canını bağışlaması …

​

• KANLI KOCA OĞLU KAN TURALI HİKÂYESİ: Kan Turalı’nın Selcen Hatun ile evlenip düşmanla savaşması, kendi aralarındaki problemi halletmeleri ….

​

•  KAZICIK KOCA OĞLU YİĞENEK HİKÂYESİ: Esir edilen Kazılık Koca’nın oğlu tarafından 16 yıl sonra kurtarılması …

​

• BASAT'IN TEPEGÖZÜ ÖLDÜRMESİ HİKÂYESİ: Basat’ın bir peri kızı ile bir çobandan olma tek gözlü Tepegöz isimli devi öldürmesi …

​

• BEGİL OĞLU EMREN'İN HİKÂYESİ: Begil oğlu Emren’in Gürcülere karşı verdiği mücadele …

​

• UŞUN KOCA OĞLU SEĞREK HİKÂYESİ: Uşun Koca’nın oğlu Eğrek’in dğşmanı esir olması ve Seğrek’in de onu kurtarmaya gitmesi, birlikte düşmanı mağlup etmeleri …

​

•  SALUR KAZANIN TUTSAK OLUP OĞLU URUZUN ÇIKARDIĞI HİKÂYESİ: Uruz’un düşman eline esir düşen babasını kurtarması

​

• İÇ OĞUZ DIŞ OĞUZ ASİ OLUP BEYREK'İN ÖLDÜĞÜ HİKÂYESİ: Dış Oğuz Beylerinin Kazan Han’a düşman olmaları, Beyrek’in ış Oğuz Beylerinden ayrı düşmesi ve öldürülmesi işlenir.